4.09.2009

Sextant ve Saat ile Yer Tayini


Sekstant (Sextant) iyi bir saat ile beraber kullanıldığında bulunduğumuz yerin koordinatlarını (enlem ve boylamını) ölçmemize imkan veren optik bir seyir cihazıdır.

Dairenin altıda biri büyüklüğündeki bir açıya sahip olması nedeniyle sekstant olarak adlandırılmış bu aleti gemiciler gök cisimlerinin ufuk çizgisine olan açısını ölçmekte kullanırlar. Örneğin güneş dünyanın her tarafında aynı anda doğmadığına göre, eğer bizim saatimize göre doğması gerekenden iki dakika erken doğmuşsa bunun anlamı biz başlangıç noktamızdan o denli doğuya gitmişiz dir. Güneşin konumu bulunulan yere göre değiştiği kadar takvime göre de değişir, bu yüzden gemiciler saat ve sextant dışında güneşin tarihe ve zamana göre konumunu veren bir de almanak kullanırlar.

Genelde gemiciler konumlarını en doğru şekilde belirleyebilmek için sekstantla güneşin üst yücelim noktasını, yani güneşin en yüksek noktaya ulaştığı öğle vaktinde ki yüksekliğini ölçerler ve ölçümlerini almanaktaki verilerle karşılaştırarak konumlarını belirlerler.

Sekstant ile açı ölçmek için, gemici sextant dürbününden ufuk hattına bakar. Güneşin aynalardan yansıyan görüntüsü ufuk hattıyla çakıştırıldığı vakit sekstant açısı okunur ve açının okunduğu yerel saat de tablolarda kullanılmak üzere kaydedilir.

Sekstantlar hava trafiğinde de kullanılırlar ama bu defasında ufuk çizgisi yerine su tesviye aleti yardımıyla yatay hat tesbit edilir ve bunlar uçak sekstantı olarak adlandırılırlar.