19.11.2009

Tachymeter

Tachymeter, kronografli saatlerde görülen hiz ölcmeye yarayan bir cetveldir. Tachymeter, saniye olarak süresi ölcülen bir niceligin bir saatte alacagi degeri hesaplamakta kolaylik saglar, yani tachymeter bir sürecin yada hareket eden bir cismin hizini belirlemede kullanilir.

Tachymeter cetveli süresini ölctügümüz bir olayin, bir saatin nekadarlik bir bölümünü kapsadigini verir; Diyelim ki, saniye kolu saat 12 üzerindeyken bir olayin süresini ölcmeye basladik ve olay sona erdiginde saatimizin saniye kolu 30. saniyeyi isaret ediyor, 30. saniyeye denk düsen tachymeter degeri 120 dir, cünkü bir saatin 120 de biri kadar bir süre gecmistir (1saat/120).

Tachymeter'in birimi 1/saat (1/h) dir, bu herhangi bir büyüklükle carpilirsa, süresi bilinen bu büyüklügün saat'teki karsiligi bulunur. Örnek: saatteki kilometre (km/h), saat'teki litre (L/h)


Kullanimi:


Bir Arcin Hizi Hesabi:

Bir aracin hizini belirlemek icin, o aracin 1 km gibi belirli bir mesafeyi nekadarlik bir sürede aldigi ölcülür ve bu süre tachymeter cetvelinden okunur, Örnegin, 1 km lik mesafenin basindayken saniye kolu 12 üzerindeyse 1 km katedildikten sonra ise saniye kolu 30. saniyeyi gösteriyorsa bu degere karsilik gelen 120(1/h) degeri 1 km ile carpilir ve hiz120 km/h olarak bulunur.

120 (1/h) x 1 (km) = 120 (km/h)

Bir Yelkenlinin Hiz Hesabi:

Bunun icin uzunlugu bilinen bir iple bagli özel bir duba su üstüne birakilir, ip gerilip dubayi beraber sürüklemeye baslayincaya kadar ki süre ölcülür. Bu süreye karsilik gelen tachymeter degeri ipin uzunluguyla carpilir. Eger hiz deniz mili olarak bulunmak isteniyorsa ipin uzunlugu kolaylik olmasi bakimindan 18,5 metre yani 0,01 NM (Deniz Mili) olarak secilmelidir, bu durumda hiz deniz mili olarak tachymeter skalasindan okunan degerin 0,01 ile carpimi baska bir degisle, bu degerin 100'e bölümü olacaktir.

Su Tüketim Hesabi:

Cicek sulamakta kullanilan bir fiskiyenin saatte tükettigi su miktarini bulmak icin, fiskiyenin 10 litrelik bir kovayi ne sürede doldurdugunu ölceriz, kova bu örnekte 10 litrelik secildigi icin bu süreye karsilik gelen tachymeter degeri de 10 ile carpilir. Bulunan deger fiskiyenin saat de kac litre su harcadigini verir. (Iki litrelik bir kova kullanilsaydi tachymeter degeri iki ile carpilacakti.)